Storczyki

Storczyki są roślinami stosunkowo wrażliwymi na zmiany warunków siedliskowych, a przez to silnie zagrożonymi wymarciem. Do rozwoju potrzebują symbiozy z grzybem. Jest to mikoryza wewnętrzna, endogeniczna. 

Pierwsze stadia rozwoju storczyków przebiegają bardzo wolno, dopiero po kilku-kilkunastu latach może pojawić się pierwszy kwiatostan. Do zapylenia wyspecjalizowanych w budowie kwiatów na ogół potrzebują konkretnego zapylacza. 

W Polsce występuje 46 gatunków storczyków, choć uwzględniając podgatunki (uznawane przez niektórych badaczy za osobne gatunki) mamy ich we florze 52. Jeden z nich uważany jest za takson wymarły, jest to storczyk trójzębny (Orchis tridentata).  Wszystkie gatunki storczyków w Polsce podlegają ochronie.

Innym gatunkiem do niedawna uważanym za takson wymarły jest koślaczek stożkowaty (Anacamptis pyramidalis). Obecnie uważany jest za krytycznie zagrożony. Został odnaleziony na łąkach nad Odrą. Jest to jedyna znana populacja koślaczka w Polsce. Zagrożeniem dla niej jest postępująca sukcesja ekologiczna. Płaty niekoszonych łąk ulegają szybko sukcesji w kierunku zbiorowisk zaroślowych. Zagrożeniem wtórnym jest niewłaściwa gospodarka łąkarska: mulczowanie ciężkim sprzętem, który niszczy glebę, a biomasa pozostaje w siedlisku, co sprzyja rozrastaniu się ekspansywnych gatunków nitrofilnych.

Dwulistnik muszy (Ophrys insectifera) jest kolejnym gatunkiem bardzo rzadko spotykanym w Polsce. Wymaga ochrony czynnej i jest narażony na wyginięcie. Rośnie w murawach kserotermicznych, na obrzeżach zarośli, w miejscach nasłonecznionych, na glebach wapiennych, świeżych, umiarkowanie żyznych. Jest jedyny w Polsce przedstawicielem ciekawego rodzaju storczyków o kwiatach imitujących owady, zapylanych w drodze tzw. pseudokopulacji, przez samce dwóch gatunków z rodzaju Gorytes (grzebaczowate).

Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) jest narażony na wyginięcie i wymaga ochrony czynnej. Jest też gatunkiem o znaczeniu wspólnotowym (wymieniony jest w Konwencji Berneńskiej i w Dyrektywie Siedliskowej). Rośnie w żyznych, prześwietlonych lasach liściastych, ciepłych dąbrowach, buczynach, grądach, na polanach i w zaroślach, na ciepłych murawach. Lubi gleby zasobne w węglan wapnia, o różnym stopniu wilgotności. 

Obuwik ma kwiaty pułapkowe, które wykorzystuje do zapylenia. Emitują one silny, przyjemny zapach („wanilia zmieszana z cytryną”), który przywabia samce owadów, głównie samotnych pszczół. Owad ześlizguje się po woskowanych krawędziach rozdętej, żółtej warżki i wpada do wnętrza. Szukając drogi wyjścia, kieruje się ku okienku a szpalery włosków pokrywające wnętrze oraz czerwone plamki wskazują mu drogę wyjścia. Przy tej okazji dochodzi do zapylenia oraz zebrania lepkiej i woskowatej masy pyłkowej, którą przeniesie do kolejnej rośliny. 

Storczyk kukawka (Orchis militaris) wymaga ochrony czynnej i jest narażony na wyginięcie. Rośnie w zaroślach, na łąkach, słonecznych zboczach, w widnych lasach sosnowych, na glebach od suchych do wilgotnych, umiarkowanie żyznych i zasobnych w węglan wapnia.

Jego kwiaty o warżce przypominającej ludzką postać są zapylane przez błonkówki. Podobnie jak u większości przedstawicieli tego rodzaju, imitują one swą budową kwiaty roślin miododajnych, ale nie wytwarzają nektaru.