Skalnica gronkowa

Skalnica gronkowa jest wieloletnią, zimozieloną byliną, tworzącą gęste darnie złożone z charakterystycznych, licznych półkolistych różyczek liściowych. Jest rośliną poduszkową – u podstawy łodygi wypuszcza ona liczne pąki i pędy przybyszowe, wytwarzając w ten sposób twardą darń w postaci poduszek. Tego rodzaju poduszki zmniejszają parowanie i podwyższają temperaturę, w ten sposób roślina przystosowała się do surowego klimatu.

Liście ma grube, mięsiste (czyli gruboszowate – magazynują wodę), sinozielone, o orzęsionej nasadzie, z dołeczkowatymi wypotnikami, które wydzielają węglan wapnia w postaci białawych łuseczek (widoczne na górnej stronie liście – najwięcej łuseczek osadza się na brzegach liści).

Skalnica gronkowa wykazuje dużą zmienność pod względem wielkości, kształtu i piłkowania brzegu liści różyczkowych, co dało podstawę do wyróżnienia kilku odmian. Łodyga jest gruczołowato owłosiona i skąpo ulistniona, zakończona na szczycie kwiatostanem o licznych kwiatach. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Jest rośliną owadopylną, zapylaną przez muchy.

Owocem skalnicy gronkowej jest torebka z licznymi, bardzo małymi, lekkimi nasionami, rozsiewanymi przez wiatr (anemochoria). Rozmnaża się nie tylko przez nasiona, ale również wegetatywnie – na krótkich rozłogach wytwarzane są różyczki liściowe, które mogą być roznoszone przez zwierzęta, wodę i wiatr.

Skalnica gronkowa jest gatunkiem arktyczno-alpejskim. U nas rośnie w górach, w niektórych pasmach Karpat, zwłaszcza w Tatrach, gdzie występuje od regla dolnego po piętro turniowe. Wzdłuż rzek schodzi na Podtatrze. Spotkamy ją również na pojedynczych stanowiskach w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Rośnie na skałach, zwłaszcza w szczelinach skał, na piargach i żwirkach oraz w luźnych murawach, przeważnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia. Jest rośliną objętą ochroną gatunkową. Źródłem zagrożenia jest pozyskiwanie roślin do przydomowych ogródków, a także zarastanie siedlisk, w których występuje, głównie przez ekspansywne gatunki traw.

W uprawie spotykanych jest wiele odmian skalnicy gronkowej. Lubi stanowiska słoneczne, suche, osłonięte od wiatru. Preferuje podłoże przepuszczalne, średnio żyzne, dobrze zdrenowane i wapienne. Dobrze znosi również gleby jałowe np. piaszczysto-kamieniste. Jest mrozoodporna i wytrzymała na suszę.