Rannik zimowy

Rozpoczynamy dziś nowy cykl edukacyjny o roślinach wiosennych, bo wiosna coraz śmielej zagląda do naszego Ogrodu i już wkrótce rozgości się na dobre.  Zaczynają się już rozwijać pierwsze wczesnowiosenne byliny – prawdziwe zwiastuny tej pory roku.

Zaczniemy od pięknej, złocisto kwitnącej rośliny jaką jest rannik zimowy (Eranthis hyemalis), należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). 

Skąd ta nazwa? Otóż rannik zimowy zaczyna rozwijać się, podczas gdy jeszcze leży śnieg. Nieśmiało wyłania się spod białej pierzynki, a kiedy tylko robi się cieplej – szybko zaczyna kwitnąć. 

Rannik zimowy występuje dziko od południowo-wschodniej Francji do Bułgarii i w części południowo-zachodniej Azji. Bardzo podobny do niego jest inny gatunek, który też posiadamy w swojej kolekcji ogrodowej – rannik cylicyjski Eranthis cilicica z Azji Mniejszej, w tym Cylicji – stąd nazwa gatunkowa. Znanych jest 9 gatunków należących do rodzaju rannik (Eranthis). 

Są to niskie rośliny zielne wieloletnie, geofity – z drobnymi, podziemnymi, niekształtnymi, często rozgałęzionymi bulwkami pochodzenia pędowego. Kwiaty u tych roślin są bardzo charakterystyczne – pojedyncze, szczytowe, obupłciowe, najczęściej o 6 dużych listkach okwiatu w kolorze żółtym (jak u naszych ogrodowych gatunków) lub białym. W kwiatach znajduje się 6 (rzadziej mniej) lejkowatych, dwuwargowych miodników. Służą one wabieniu owadów zapylających, gdyż nektar pojawia się w nich już w początkowej fazie pylenia roślin. Poniżej kwiatu widzimy zebrane w okółek podkwiatki (liście znajdujące się pod kwiatem). Są one siedzące, podzielone na równowąskie łatki. Długoogonkowy liść asymilujący rozwija się dopiero po przekwitnięciu rośliny.

Owocem rannika jest mieszek, a w owocostanie jest kilka mieszków zrośniętych u nasady. Rannik zimowy jest większy od rannika cylicyjskiego, ale kwiaty ma mniejsze. U rannika cylicyjskiego podkwiatki są krótkie i wąskie, często w kolorze oliwkowozielonym. 

Na pierwszy rzut oka jednak trudno Wam będzie je rozróżnić. Pomocną informacją jest pora kwitnienia: rannik zimowy zakwita wcześniej, już w lutym, rannik cylicyjski zaś kwitnie od marca. Obydwa gatunki kwitną potem aż do kwietnia. Ranniki to jedne z najwcześniej zakwitających wiosną roślin. Wymagają lekkiej, próchnicznej gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego i preferują miejsca półcieniste latem, pod drzewami i krzewami. Tak jak i inne geofity wiosenne, kończą wegetację pod koniec wiosny lub na początku lata. Można je rozmnażać przez wysiew nasion, najlepiej tuż po zbiorze (podobnie jak u większości jaskrowatych) lub latem, gdy zaschną liście – przez podział starszych, rozgałęzionych bulwek. W uprawie znanych jest wiele ozdobnych odmian rannika zimowego, w tym całe grupy kultywarów o zwiększonej liczbie żółtych listków okwiatu.