Biedronki

Owady te należą do rodziny chrząszczy biedronkowatych (Coccinellidae). Jest to grupa owadów stosunkowo powszechnie występująca na terenie Polski. 

Przechodzą one przeobrażenie zupełne, na które składają się następujące po sobie stadia: jajo, larwa (odmienna morfologicznie od osobnika dorosłego), nieruchoma poczwarka, imago. 

Są to niezwykle pożyteczne owady, ponieważ jako drapieżniki zarówno w stadium larwalnym jak i imaginalnym odżywiają się roślinożernymi pluskwiakami (Hemiptera), w tym – mszycami (Aphidoidea). Biedronki są bardzo żarłoczne i w ciągu swojego życia są w stanie pochłonąć setki szkodzących roślinom owadów, a także ich jaj. 

Z tego powodu, w niektórych sklepach ogrodniczych sprzedaje się jaja lub larwy biedronek, które mogą zostać wykorzystane jako alternatywa do owadobójczych środków chemicznych w zwalczaniu owadzich najeźdźców roślin uprawnych lub ogrodowych. 

Biedronki posiadają kilka ciekawych mechanizmów przystosowawczych, które umożliwiają im przetrwanie w niesprzyjających warunkach środowiska. Jednym z nich jest uwalnianie hemolimfy z przegubów znajdujących się na złączeniu golenia oraz uda, gdy zostają one podrażnione. W przypadku wielu gatunków hemolimfa zawiera alkaloidy, które są odbierane przez drapieżniki jako gorzkie (czasem mogą być to substancje trujące), co w połączeniu z intensywnym odstraszającym zapachem skutecznie chroni biedronki przed atakami drapieżców – zarówno kręgowców jak i bezkręgowców (Désiré Daloze 1995). 

Dodatkowo jaskrawe ubarwienie (aposematyczne) tych owadów działa odstraszająco. Samo w sobie jest ono sygnałem ostrzegawczym dla potencjalnego drapieżnika, informującym o toksyczności oraz nieprzyjemnym smaku biedronki. Co ciekawe, w obrębie jednego gatunku często możemy wyróżnić różne formy kolorystyczne dorosłych insektów (w tym różna może być liczba kropek), co oznacza, że po kropkach lub kolorze pancerzyka wcale niełatwo będzie nam określić z jakim gatunkiem biedronki mamy do czynienia.W naszym Ogrodzie można spotkać różne gatunki biedronek, jednak podczas obserwacji najwięcej osobników należało do jednego gatunku – (biedronka azjatycka) Harmonia axyridis. 

Mimo, iż jest to owad pożyteczny (jest to bardzo żarłoczny i niewybredny gatunek), to reprezentuje on grupę owadów inwazyjnych, zagrażających obecnej bioróżnorodności (Roy&Wajnberg 2008). W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat rozprzestrzenił się on z Azji do Europy oraz obu Ameryk. Owad ten pomimo swoich zalet jako ogrodnik, stanowi zagrożenie dla dużej grupy rodzimych gatunków biedronek, poprzez szybkie tempo rozmnażania się, odżywianie się tym samym pokarmem oraz zjadanie jaj innych gatunków biedronkowatych.

Cykl o owadzich ogrodnikach przygotowuje dla Was Gabriel Biegniewski pod opieką Justyny Ryniewicz, naszej doktorantki. Gabriel jest praktykantem Ogrodu Botanicznego, studentem Wydziału Biologii UW.